Minister van Defensie Hennis is vorige week afgetreden. Aanleiding is de onveilige uitrusting waarmee Nederlandse militairen op missie moeten. Treurig dieptepunt: door ondeugdelijke mortiergranaten kwamen ruim een jaar geleden in Mali twee Nederlandse militairen om het leven.
De kwestie werd natuurlijk uitgebreid voor- en nabesproken in kranten en op tv. Slechte munitie, hoorden we. Tenminste, dat hadden we moeten horen. Maar moeilijk woord, munitie. Zo moeilijk dat het vaak wordt uitgesproken als minutie. Ook nu weer. Politici en militairen deden het, en ook ervaren tv-mensen als Jeroen Pauw en Prem Radhakishun.
Dat komt natuurlijk door onze tijdsaanduiding de minuut. Maar dan zou een ’minuscuul probleem’ geen probleem moeten zijn. Net zo min als een ‘minutieus onderzoek’. Maar dat worden dan vaak miniscuul en minitieus. Waarschijnlijk denkt men dan aan minimum of minirok.
Andere gevallen die tot verwarring leiden, zijn zelfstandige naamwoorden die zijn afgeleid van bijvoeglijke naamwoorden uit het Frans. Nerveus leidt niet tot nerveusiteit maar tot nervositeit. Net als bij curieus-curiositeit, religieus-religiositeit en monstrueus-monstruositeit.
Nog een misverstand over de uitspraak van woorden. Over notoir (ook uit het Frans) denkt u misschien dat u dat als notoor moet uitspreken. Dat is lang zo geweest, maar tegenwoordig is nootwaar ook goed, net als bij trottoir en abattoir. In Nederland komt de uitspraak notoor het meest voor, in Vlaanderen nootwaar.
Wel hebben we in Nederland nog een paar plaatsnamen met -oi-: Oisterwijk, Oirschot en Goirle. Die spreekt u uit met de oo-klank.
Nu ik u toch spreek: als u ergens informatie over wilt hebben, bent u poolshoogte aan het nemen. Dit heeft te maken met noord- of zuidpool en de Poolster. Dus niet polshoogte. De uitdrukking iemand polsen kan u per ongeluk op dit idee brengen. Wel is het de vinger aan de pols houden. Ik heb weleens iemand vinger aan de polls zien schrijven. Misschien was dat in verkiezingstijd.
Het is ook vergoelijken (goedpraten) en niet vergoeilijken. Verder bent u misschien ooit in een vicieuze cirkel beland. Niet in een vicueuze, het is vicieus en visueel.
Nog heel even. Haren en oren worden weleens door elkaar gehaald. Als iets bijna klaar is, is het op een oor na gevild. Niet op een haar na gevild, wat je soms leest. Wel is goed: Regeerakkoord Rutte III op een haar na voltooid, zoals een krantenkop vorige week luidde.
Ook niet zeggen: ik besef me dat dit of dat…, wat ik om de haverklap hoor. Het is beseffen, zonder me, je of zich, dat u zich dat realiseert.
Nu houd ik op, anders denkt u vast dat u een enge droom heeft en weer op school zit.
Als jongetje kwam ik er ooit achter dat ik een woord verkeerd uitsprak. In plaats van verbouwereerd zei of schreef ik verbrouwereerd. Hoe ik daarop kwam weet ik niet, ik was te jong om al aan bier te denken. Nu ben ik er een beetje trots op dat ik op die leeftijd al aan zo’n moeilijk woord dacht…