Bokitoproof, swaffelen, ontvrienden, gedoogregering, tuigdorp, project X-feest, selfie, dagobertducktaks, sjoemelsoftware, treitervlogger. Zegt dit rijtje u iets? Het zijn de Woorden van het Jaar sinds 2007, toen de verkiezing een min of meer officieel stempel kreeg.
Veel van die woorden houden niet stand. Dat komt door de voorwaarde die organisator Van Dale stelt: woorden komen alleen in aanmerking als ze in hetzelfde jaar zijn ontstaan. Een winnend woord markeert een politieke of maatschappelijke gebeurtenis in zo’n jaar. Interessant, maar wanneer die gebeurtenis vervaagt, worden de woorden onbegrijpelijk.
Ik denk graag mee over het Woord van het Jaar 2017. Staat u mij toe dat ik me niet aan de voorwaarde houd, mijn woord kan dus al langer bestaan.
De woorden die mij zijn opgevallen, duiden niet op een gezellig jaar. Politiek en maatschappelijk gedoe (maar is dat ooit anders?), IS, Trump, loos mediakabaal. Nepnieuws en framen waren aan de orde van de dag, velen verscholen zich misschien daardoor in hun bubbel. Anderen riepen de bubbelbewoners op eens uit hun comfortzone te stappen. Pessimisten voorzagen een dystopie, een akelige samenleving, waar vroeger weleens het tegenovergestelde werd bezongen, de utopie. Volkomen nieuw voor mij was een ander woord met een negatieve lading: nefast (rampzalig, verderfelijk, noodlottig), te nefast om Woord van het Jaar te worden.
In Nederland willen we geen nefaste dystopie, maar een inclusieve samenleving. Dat woord bewaarden we voorheen voor ‘inclusief BTW’ of ‘inclusief koffie en één koekje’. In een inclusieve samenleving telt iedereen mee, iedereen wordt gehoord.
Dat valt nog niet mee. Zeker niet als december nadert, wanneer een hardnekkig geschil de kop opsteekt. Dat gaat over de medewerker van een ervaren ruiter die binnenkort iets te vieren heeft. Deze kwestie, pepernootgate, splijt ons land, onlangs hadden Friezen en Randstedelingen hierover grote bonje met elkaar. Op de snelweg. Bizar.
Daarmee heb ik meteen mijn Woord van het Jaar verklapt. Bizar duikt overal op, het is onontkoombaar, vluchten kan niet meer. De dag begint en eindigt ermee, op straat, op school, op het werk, in de trein, de sportkantine of het café. En natuurlijk in de krant en op tv, in het journaal en de praatprogramma’s. De oorspronkelijke betekenis is ‘vreemd’, ‘raar’. Maar omdat bizar overal bij wordt gesleept, betekent het nu van alles: leuk, stom, groot, klein, lang, kort, vul maar aan. En omdat het van alles betekent, betekent het niets meer. Bizar.
Bizar wint dus niet de wedstrijd van Van Dale. Welk woord wel wint, horen we op 19 december. Stemmen kan nog tot en met 18 december.