Blogs
Marcelschrijft
Voor mijn eigen website schrijf ik elke week een column, die u kunt lezen op de voorpagina. Dat zijn columns over taal, cultuur en alledaagse eigenaardigheden.
Een – omgekeerd – chronologisch overzicht van alle stukjes op mijn site vindt u hieronder.
Nijmegen Centraal
Voor de website Nijmegen Centraal heb ik columnachtige teksten geschreven met, het zal u niet verbazen, een Nijmeegse invalshoek.
- Details
Wat hebben we een hoop nieuws tegenwoordig. Soms duizelt het mij, het ene moment is er nieuws, tien seconden later is er nieuwer nieuws, even later ingehaald door het nieuwste nieuws. Daar kan het nieuws niks aan doen, nieuws denkt niet na, heeft geen mening en blijft zich onverstoorbaar aandienen. De ene primeur hebben we nog niet gehad of de andere scoop wordt over ons uitgestort. Ook deze week weer. Het aftreden van VVD-minister Halbe Zijlstra, plagiaat van oud-minister Vermeend (PvdA), kunstenaar Luceberts foute oorlogsverleden, de aftocht van de Zuid-Afrikaanse president Zuma, seksfeestjes van Oxfam, de strafzaak Holleeder, FvD-kamerlid Theo Hiddema over ‘IQ en volkeren’, een racistische schietpartij in Italië, de zoveelste schietpartij op een school in de VS, het donordebat, het referendumdebat, de dood van oud-premier Ruud Lubbers, matchfixing door schaatscoach Jillert Anema. Enzovoort. Om ‘gebruikelijke’ onderwerpen, items, als de ellende in het Midden-Oosten, de kameraden Trump en Poetin en de laatste aardbeving in Groningen maar even buiten beschouwing te laten.
- Details
In de greep van de griep lag ik laatst een paar dagen in bed. Tussen het stoven en sudderen door wilde ik iets lezen, geen griep zonder boek. Een thriller, besloot ik, dat leest makkelijk weg. Maar welke? Ooit had ik, geïnspireerd door de zomerse thrillergids van Vrij Nederland, een paar planken thrillers in huis gehaald. Maar dat was alweer jaren geleden. Ik besloot het mezelf makkelijk te maken en vooraan in het alfabet te beginnen: René Appel, met zijn debuut Handicap. Er zijn mensen die een thriller niet hun kopje thee vinden, ‘geen literatuur’. Dat vind ik raar, een goed boek is een goed boek. Goedgeschreven thrillers genoeg bovendien. Die van Appel bijvoorbeeld, geloofwaardig, geraffineerde spanningsopbouw, goede dialogen. Wilt u iemand het boek aanbevelen die voor thrillers zijn neus ophaalt, zeg dan: Handicap is een psychologische roman met een paar onvrijwillige doden.
- Details
In zijn prachtige tv-reeks Kijken in de Ziel had Coen Verbraak onlangs twee afleveringen met oud-premiers, van wie er vier nog leven. Ruud Lubbers kon om gezondheidsredenen niet meedoen, bleven over Dries van Agt (CDA – 86 jaar), Wim Kok (PvdA – 79) en Jan Peter Balkenende (CDA – 61). Hoe ouder hoe leuker, bleek. Van Agt en Kok hebben de leeftijd bereikt openhartig te kunnen zijn, hun carrière zit erop. Van Agt: ‘Ik tel toch niet meer mee, als je 86 bent lig je eruit, man.’ Balkenende zit nog midden in het gewoel en hield zich in, als hem dat al niet is aangeboren. Verbraak vroeg of ze ergens met spijt op terugkeken. Nee, zei Balkenende, toen was toen en de geschiedenis kun je niet overdoen. Kok was mededeelzamer en zei de maatschappelijke onvrede over tempo en omvang van de immigratie in Nederland niet voldoende te hebben beseft. Van Agt ging nog verder en noemde zichzelf ‘een oen en een kaffer’ dat hij zich zo laat om de Palestijnse zaak had bekommerd. Hij gaf verder CDA-leider en ‘topnationalist’ Buma een draai om de oren en vertelde de laatste keer GroenLinks te hebben gestemd. Van Agt leek er deksels veel plezier in te hebben, hij had zijn oud-Heilig Landstichtings opgepoetst, keek schalks in de camera en vergastte ons op mieterse en snaakse inzichten. Verbraak sprak hij aan met ‘dierbare’, ‘makker’ of ‘vriend’, zijn vrouw Eugenie was ‘mijn meisje’.
- Details
Sport en politiek hebben niets met elkaar te maken, hoor je nog weleens. De wens lijkt de vader van de gedachte, van het tegendeel zijn voorbeelden te over. Neem het gedoe bij Olympische Spelen. In 1980 boycotten de Verenigde Staten de Spelen in Moskou, de toenmalige Sovjet-Unie, waarop de Sovjets vier jaar later de Spelen van Los Angeles oversloegen. Tussen 1964 en 1988 mocht Zuid-Afrika niet aan de Olympische Spelen meedoen vanwege de apartheidspolitiek. Merkwaardig genoeg werd het wel toegelaten tot de Paralympische Spelen.
Of kijk naar het voetbal, de grootste sport ter wereld. In 1969 begonnen El Salvador en Honduras een heuse oorlog tegen elkaar, de vierdaagse voetbaloorlog. Dit gebeurde na kwalificatiewedstrijden tussen beide landen voor het WK in 1970.
In 2014 ontstond groot tumult bij de voetbalwedstrijd Servië-Albanië, toen een drone met de vlag van Groot-Albanië het stadion in vloog. Een politiek beladen kwestie voor de Serviërs. Die bestormden massaal het veld, de Albanese spelers moesten vluchten voor hun leven.
- Details
Geen grote terugblik hier, maar een paar gedachten. Want wat voor jaar we hebben gehad, hoort u op oudejaarsavond van Youp van ’t Hek. Die mag voor de negende keer het jaar uitluiden met een snedige voordracht. Ik hoop dat hij op dreef is en gun de kijker alle lol, maar ik sla Youp over. Hij predikt de onburgerlijke levensopvatting, maar ik vind hem de burger zelve, met zijn Buckler en Ikea. Pluk de dag, dat is Youp. Niks mis mee, maar dat te erkennen is vast te burgerlijk voor deze zelfverklaarde vrijgeest.
Waar is-ie trouwens gebleven, de burger met zijn burgerlijkheid? Die hoor ik nooit meer in het maatschappelijk debat. Er was een tijd dat er niets ergers over je gezegd kon worden. Je kon beter crimineel zijn dan burgerlijk. Misschien waren Henk en Ingrid van Wilders de opvolgers van deze burgers. En hebben zij weer plaatsgemaakt voor de gewone, normale Nederlander van Rutte. Woorden, etiketten.
- Details
Ik ben opgevoed met het katholieke geloof. Daar doe ik niet veel meer aan. De weinige keren dat ik nog in een Nederlandse kerk kom, is het voor een begrafenis.
Toch ben ik dol op kerken, ik vind het de mooiste gebouwen ter wereld. Als ik in Italië ben, vooral in Rome, ben ik er niet uit weg te slaan. Vraagt u mijn kinderen maar.
Cultureel katholiek, laten we het daarop houden. Ik ga zonder aarzeling of schroom een kerk binnen, het geloof werd ons met enige blijmoedigheid aangereikt. In tegenstelling tot anderen die helaas vervelende dingen hebben meegemaakt.
Rome heeft meer kerken dan er dagen in het jaar zijn. Bijna allemaal zijn het musea, met een schitterende architectuur en fenomenale kunstschatten: Bramante, Michelangelo, Rafaël, Caravaggio, Bernini en Borromini tonen zich bijna de hele dag aan de liefhebber. In een passende sfeer, geen gejaag en geschreeuw, geen laffe zeurmuziekjes, wel die onvervreemdbare geur van wierook, kaarsen en ondefinieerbare ‘oude lucht’. Totaaltheater, met een lelijk woord. Op een uitzondering na gratis, wat wil de Hollander nog meer.
- Details
Als lezer ben ik een alleseter. Alles met letters erop bekijk ik. Zo kreeg ik onlangs van de parodontoloog een recept voor de apotheker. En een tekst waarop stond waarom dat medicijn nodig was. ‘Er zijn bacteriën in uw tandvlees welke zich middels conventionele gebitsreiniging niet of slecht laten verwijderen. Daarom is bij u een antibioticumkuur geïndiceerd’, las ik.
Ik vroeg de parodontoloog hoe dat kon, ik deed altijd braaf wat hij zei.
‘Rookt u, meneer Marcelschrijft?’
‘Al een maand of acht niet meer.’
‘Aha, dat kan de oorzaak zijn.’
‘Wat krijgen we nou…?’
‘Begrijp me niet verkeerd, compliment aan uw ruggengraat, maar uw lichaam moet wennen aan het tabaksloze tijdperk en heeft even minder weerstand. Bacteriën zijn er dan als de kippen bij.’
‘Dan steek ik maar weer een sigaartje op.’
‘Geen sprake van, dat gaan we niet doen, u mag in de tandartsstoel trouwens niet roken.’
- Details
Bokitoproof, swaffelen, ontvrienden, gedoogregering, tuigdorp, project X-feest, selfie, dagobertducktaks, sjoemelsoftware, treitervlogger. Zegt dit rijtje u iets? Het zijn de Woorden van het Jaar sinds 2007, toen de verkiezing een min of meer officieel stempel kreeg.
Veel van die woorden houden niet stand. Dat komt door de voorwaarde die organisator Van Dale stelt: woorden komen alleen in aanmerking als ze in hetzelfde jaar zijn ontstaan. Een winnend woord markeert een politieke of maatschappelijke gebeurtenis in zo’n jaar. Interessant, maar wanneer die gebeurtenis vervaagt, worden de woorden onbegrijpelijk.
Ik denk graag mee over het Woord van het Jaar 2017. Staat u mij toe dat ik me niet aan de voorwaarde houd, mijn woord kan dus al langer bestaan.
- Details
Het schilderij Salvator Mundi (De Verlosser van de Wereld) van Leonardo da Vinci heeft eergisteren bij Christie's in New York 339 miljoen euro opgebracht en is daarmee het duurste kunstwerk ooit. Het schilderij toont Christus, die de wereld zegent. Verkoper was de Russische rijkaard Dmitri Rybolovlev, die even wat extra centen nodig had. Zijn ex-vrouw wil 2,5 miljard euro alimentatie van hem.
Over De Verlosser van de Wereld zijn de meningen verdeeld. Het voldoet niet aan de kwaliteitsstandaard die je van Leonardo verwacht, meent hoogleraar en Da Vinci-kenner Michael Kwakkelstein. Ook Wim Pijbes, oud-directeur van het Rijksmuseum, die net als Kwakkelstein het schilderij heeft gezien, sprak er deze week wat zuinig over.
Ik heb het schilderij natuurlijk niet in het echt gezien, maar ik vind het op de foto een formidabel stuk, alleen al omdat ik blij ben dat in Da Vinci’s tijd sommige kunststromingen nog niet bestonden en dat de grote meester de hoofdpersoon niet heeft afgebeeld met een kubistische kinnebak en twee neuzen.
- Details
Ik weet niet of u het zich kunt herinneren, maar in 2015 hebben we een nationale vogel gekozen. De meeste landen hadden die al: de Verenigde Staten bijvoorbeeld de Amerikaanse zeearend, Frankrijk de haan en de Britten de roodborst. Wij kozen de grutto, een prachtige, oer-Hollandse weidevogel. Met de grutto gaat het door de intensieve melkveehouderij steeds slechter. Ik heb geen weiland achter het huis maar een stadstuintje, dus de grutto zie ik niet elke dag. Wel zag en hoorde ik tot dit jaar elke dag onze nationale nummer 2, de merel. Wat een schitterend beest en wat hoort hij bij ons: de dag begint en eindigt met zijn karakteristieke zang, zijn concerten schallen door onze tuinen. Alleen heb ik hem dit jaar bijna niet gezien. Dit komt door het usutuvirus, dat oorspronkelijk uit Afrika komt en door muggen wordt overgedragen. Veel merels zijn eraan bezweken. Hopelijk bouwen de overgebleven vogels er voldoende weerstand tegen op en horen we de merel volgend jaar weer in volle glorie.
- Details
Een oorwurm, u heeft er vast weleens last van. Een deuntje dat u ergens heeft gehoord, dat in uw hoofd blijft zeuren en van geen wijken wil weten. Vaak een vervelend treiterliedje, dat u zelf nooit zou kiezen.
Al een aantal weken heb ik zo’n oorwurm. Ik heb er alleen geen last van, deze oorwurm is mij heel sympathiek. Het is het nummer Josie van de band Steely Dan. De oorzaak is geen vrolijke: in september overleed Walter Becker, met Donald Fagen lid en oprichter van de band.
Steely Dan stamt uit de jaren zeventig en heeft in totaal negen platen gemaakt. Vraag iemand die al langer meeloopt naar de beste vijf of tien bands ooit en grote kans dat Steely Dan daar niet bij zit. Bij mij wel, ik vind Fagen en Becker grootheden. Vorig jaar vulde ik voor het eerst de lijst in van het Grote Muzikale Familiespel der Duistere Dagen, de Top 2000. Bijna meteen kruiste ik Steely Dan’s eerste hit Do It Again aan en het juweel Rikki Don’t Lose That Number. Mijn hulp was nodig, de nummers bleken afgezakt naar de plaatsen 1713 en 1939.
- Details
Gisteren werd het nieuwe kabinet door de koning beëdigd, met daarna de feestelijke bordesscène, voor de foto’s in de kranten. Volgens oud-minister Wiegel de leukste dag van het ministerschap, daarna is het aanpoten, tot de op een na leukste dag: de laatste dag van het ministerschap. Voor de beëdiging moest voor vier ministeries een prangende hiërarchische kwestie worden opgelost.
Wij Nederlanders weten allemaal wat van-voor is. Als een product in een winkel van 1 euro tijdelijk wordt aangeboden voor 50 cent, zijn we er als de kippen bij. Voor is dus aantrekkelijker dan van. In de politiek is dat niet zo. Vier ministeries krijgen twee ministers, dus twee bazen. Zo krijgt het ministerie van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus als minister van Justitie en Veiligheid en Sander Dekker als minister voor Rechtsbescherming. Maar wie is nu eindverantwoordelijk? Dat wordt de van-minister, Grapperhaus, is besloten. Dat geldt ook voor de drie andere ministeries, de van-ministers zijn eindbaas, zoals ik het een van mijn zoons weleens heb horen zeggen. Uiteraard zijn zij weer ondergeschikt aan premier Mark Rutte, de totale eindbaas.
- Details
Tien jaar geleden, op 19 oktober 2007, overleed schrijver en beeldend kunstenaar Jan Wolkers. Aanleiding voor veel geschal in de media. Een speciale Wolkersuitzending bij De Wereld Draait Door, een heel katern in de Volkskrant en, natuurlijk op 19 oktober 2017, de verschijning van Het litteken van de dood, de Wolkersbiografie van Onno Blom. Omdat het boek er nog maar een paar dagen is, heb ik het nog niet gelezen. In heel korte tijd lukt dat ook niet, het is een kloek werk van 1168 bladzijden. Denk niet dat zo’n omvang ongewoon is. Generatiegenoten W.F. Hermans en Gerard Reve kregen een biografie (Hermans in twee en Reve in drie delen) van respectievelijk bijna 2000 en 2400 bladzijden.
Jan Wolkers werd als schrijver beroemd (en berucht) toen ik van jochie puber werd, in de jaren 60/70, en fenomenen als gezag, seksuele moraal en geloofsbeleving op de schop gingen. Met woeste halen brak Wolkers uit de benauwdheid van zijn gereformeerde jeugd. Weg met de voorschriften en geboden van de benepen geesten, omarm de schoonheid en de geneugten des levens, leef alsof de dood je op de hielen zit, hield hij de lezer voor. Dat ging er bij de jeugd in als Gods woord in een ouderling, om het maar eens gereformeerd uit te drukken.
- Details
Onlangs is in Wales Huzaar der Eerste Klasse Shenkin de Derde gestorven. Hij was ziek en is zeven jaar geworden. Het ministerie van Defensie van Groot-Britannië bereidt een plechtige begrafenis voor, koningin Elizabeth is van het overlijden op de hoogte gesteld.
Shenkin de Derde was een geit. Niet zomaar een, hij kwam uit de koninklijke kudde van de Great Orme en was mascotte van de koninklijke garde van Wales. Begonnen als gewoon soldaat, met een soldatennummer, bereikte hij door zijn goede prestaties de rang van Huzaar Eerste Klasse.
Zoals bijna altijd in Groot-Brittannië gaat het hier om een lange en gekoesterde traditie, die meer dan 170 jaar teruggaat. Het Britse leger telt negen dierenmascottes, waaronder twee paarden, een antilope en een schaap. Vier hebben de officierstitel.
Als u denkt dat Britten niet met de tijd meegaan, heeft u het mis: Shenkin de Derde had een twitteraccount.
- Details
Minister van Defensie Hennis is vorige week afgetreden. Aanleiding is de onveilige uitrusting waarmee Nederlandse militairen op missie moeten. Treurig dieptepunt: door ondeugdelijke mortiergranaten kwamen ruim een jaar geleden in Mali twee Nederlandse militairen om het leven.
De kwestie werd natuurlijk uitgebreid voor- en nabesproken in kranten en op tv. Slechte munitie, hoorden we. Tenminste, dat hadden we moeten horen. Maar moeilijk woord, munitie. Zo moeilijk dat het vaak wordt uitgesproken als minutie. Ook nu weer. Politici en militairen deden het, en ook ervaren tv-mensen als Jeroen Pauw en Prem Radhakishun.
Dat komt natuurlijk door onze tijdsaanduiding de minuut. Maar dan zou een ’minuscuul probleem’ geen probleem moeten zijn. Net zo min als een ‘minutieus onderzoek’. Maar dat worden dan vaak miniscuul en minitieus. Waarschijnlijk denkt men dan aan minimum of minirok.
- Details
Over het Engels in het Nederlands is geregeld iets te doen. Neem de Engelstalige colleges op de universiteiten. Voor- en tegenstanders buitelen over elkaar heen. Ik sprak laatst een Nederlandse wetenschapper die in het Engels lesgeeft. Zijn Engels was prima, zei hij, toch gaf hij liever college in het Nederlands. ‘Dat is mijn moedertaal, daarin kan ik beter de nuances aanbrengen die ik nodig vind.’
Buiten de universiteit, in de ‘gewone maatschappij’, is de invloed van de Engelse taal voor iedereen tastbaarder. En zien we een gedweep met het Engels dat af en toe kolderiek of grotesk is. Begrippen waarvoor we in het Nederlands passende of mooie woorden hebben, worden klakkeloos vervangen door een Engels gedrocht. Luister eens naar de reclame op radio en tv. Bijna alle uitsmijters of slagzinnen, pardon pay-offs, zijn in het Engels. Be wise, check your prize; Let’s make payment happen; We all benefit. De laatste is van de verzekeraar InShared, die op de tv verreweg de domste reclame heeft en die van mij nu al de prijs voor de irritantste commercial van het jaar mag hebben (‘Bij InShared zijn we gek op eerlijk’).
Het malle aan pay-off is ook dat het woord niet in de VS of Engeland wordt gebruikt. Amerikanen hebben het over tagline, Engelsen over strapline.
- Details
Geerte Piening heeft toch een boete gekregen voor wildplassen. Zij had haar zaak voor de rechter laten komen, omdat er voor vrouwen te weinig openbare toiletten zijn. Op het vonnis is driftig gereageerd. Vooral op de toelichting van de mannelijke rechter, die zich met het vrouwelijke wildplassen kennelijk geen raad wist. Mannen hebben meer openbare toiletten nodig, zij bezondigen zich vaker aan wildplassen dan vrouwen, meende hij. En Piening had volgens hem gewoon een urinoir kunnen gebruiken, ‘misschien niet zo prettig maar het zou wel kunnen’. Het lijkt erop dat de rechter, net als Piening op de gewraakte avond, een flinke bel wijn had gedronken.
Krantenlezers wisten er wel raad mee. ‘Onze plassende heldin verdient een standbeeld’ en ‘rechters moeten een stage openbaar gedrag doen, voordat ze mogen oordelen over dit soort zaken’. De Volkskrant begon zijn commentaar met: ‘Om nu al te spreken van het proces van de eeuw gaat wellicht te ver, maar de uitspraak over de wildplassende Geerte Piening heeft veel aandacht getrokken. Vrouwen pikken het niet meer – en terecht.’
Zo bezien een klein wonder dat de koning in de Troonrede niet over wildplassen begon.
- Details
Mooi weer. De Nederlander is er dol op. Al is het februari, bij de eerste zonnestralen schiet hij het terras op, desnoods met een berenmuts op. Met de gemeenteraadsverkiezingen was het aardig weer, misschien dat daardoor de opkomst beter was dan werd gevreesd. In de Boekenweek scheen de zon ook, ik hoop dat u allemaal naar de winkel bent gerend om het boekenweekgeschenk Een mooie jonge vrouw van Tommy Wieringa te halen.
Goed boek: man van middelbare leeftijd trouwt met jonge vrouw en dat loopt niet goed af. Soepel geschreven, strak tempo, beeldend, toegankelijk. In de pers lovend ontvangen. Een echt geschenk.
- Details
Ik ben een alleseter en een alleslezer. Niet alleen is het ouderwetse, analoge boek aan mij besteed, ook alles wat bij ons gratis door de brievenbus rolt, neem ik door. De plaatselijke zondagskrant, het wijkblad, folders van ondernemers vlakbij, de Kampioen van de ANWB, weinig laat ik ongelezen, nieuwsgierig naar curieuze berichten en malle taalvondsten.
Afgelopen zaterdag zat bij de Volkskrant een vakantiemagazine over Oostenrijk. Zo verdient de krant ook wat bij. Het was een uitgave van het Oostenrijks toeristenbureau, dat ons wees op de aangename kanten van het land en ons opriep de zomervakantie vooral in Oostenrijk door te brengen. ‘Zomers geluk’ stond op de voorpagina.
Wie over zijn land schrijft doet dat positief, trots op eigen mensen, steden en landschap. Maar ik heb nooit geweten dat Oostenrijk zo mooi is. De schrijvers rijgen een reeks ronkende kwalificaties aan elkaar, die het land voorbij de hemel brengt.
- Details
Oekraïne is eruit. De Oekraïners hebben het Maidanplein schoongeveegd en president Janoekovitsj afgezet. Dat vindt Poetin niet leuk. Groot voordeel voor hem is dat de Olympische Winterspelen zijn afgelopen en hij de handen weer vrij heeft om lukraak mensen te arresteren, acties tegen Oekraïne te bedenken en de gaskraan dicht te draaien. Vier jaar kan Poetin zijn gang gaan. In 2018 is het WK voetbal in Rusland en moet hij weer even een menselijk masker opzetten.
Ook Nederland is eruit. Het is gedaan met de recessie. De Nederlandse economie groeide in het vierde kwartaal van 2013 met 0,7 procent ten opzichte van het derde kwartaal. Daar zijn kanttekeningen bij te maken: het aantal banen nam verder af en die 0,7 is geflatteerd, onder meer doordat een eenmalige financiële regeling de autoverkoop ineens flink deed stijgen. Maar een kniesoor die daarop let. Ik omhels Mark Rutte, hoewel ik nooit op hem heb gestemd en hij er ook niks aan kan doen dat het beter gaat.